Lontara Bilang Gowa-Tallo'

Salah satu Manuskrip Lontara' Makassar
Majunya sebuah Peradaban pada suatu bangsa dapat dilihat dari beberapa aspek, salah satunya adalah dari Aspek Aksara. Etnis Suku Makassar telah membuktikan diri sebagai salah satu Suku Bangsa yang berperadaban tinggi dengan Aksara Lontara'nya yang turut mempengaruhi daerah sekitarnya seperti Etnis Bugis, mandar dan Toraya, Nusa Tenggara barat dan Nusa tenggara timur. 
salah satu kebiasaan Bangsawan Makassar dan daerah-daerah sekitarnya adalah mereka senantiasa mencatat setiap peristiwa-peristiwa penting yang terjadi dalam kehidupan sosial mereka, sehingga hal tersebut menjadi salah satu berkah tersendiri bagi generasi penerusnya untuk mengetahui sepak terjang leluhur mereka. Sangat jelas dari kebiasaan ini menunjukkan kepada kita semua bahwa Lompatan Berfikir Manusia Makassar telah sangat jauh melampaui masa dan Zamannya. Para Leluhur Orang Makassar sadar bahwa jalan satu-satunya untuk mencapai keabadian adalah dengan Menulis, seperti kata Pramudya bahwa Menulis adalah jalan menuju Keabadian.
Namun yang sangat memiriskan adalah bahwa kultur ini sangat Kontradiksi dengan realitas Empiris Masyarakat Makassar yang sangat sering di beri Label sebagai Manusia KASAR, BARBAR, PRIMITIF dan masih banyak lagi pelabelan-pelabelan yang sangat menyesatkan. padahal jika kita ingin mendalami lebih jauh Aspek Budaya dan Kearifan lokal Manusia Makassar sungguh merupakan sesuatu hal yang sangat mengagumkan. Jauh sebelum dunia barat mendengungkan Emansipasi Wanita dan Persamaan Gender, Wanita-wanita Makassar telah memiliki Peranan Sosial yang sangat Penting, hal ini bisa kita lihat pada sosok Raja Gowa Pertama "TUMANURUNGA RI TAMALATE" yang merupakan seorang wanita.
Berikut penulis sajikan beberapa Peristiwa yang tercatat dalam lontara' Bilang Gowa-Tallo'

Hera 1720

15 Janiari, 14 Rabele’ Awala’, allo Sanneng.
Namate I Daeng Memang ri Jongaya.

16 Janiari, 15 Rabele’ Awala’, allo Salasa.
Namate I Sitti arinna Daengku Karaeng Majannang, umuru’na 10.

21 Janiari, 10 Rabele’ Awala’, bangngi Aha’.
Surono Karaenga battu ri Lu’ angkana I Tu Sappewali
nialle Datu ri Lu’

22 Janiari, 11 Rabele’ Awala’, allo Sanneng.
Nanipasulu’ Puanna I Matta’ ri Tu Boneya nakaraeng
Ana’Moncong assambeyangi.

7 Pabereweri, 27 Rabele’ Awala’, bangngi Araba.
Namate Daenta Daeng Makkulle Cilallang.

11 Pabereweri, 2 Rabele’ Ahera’, allo Aha’.
Nanigesara’ balla’ Kaeriya.

19 Pebereweri, 9 Rabele’ Ahera’, allo Sanneng.
Nabattu nisuro erang ri tu Boneya ayaku Multifatula
siagang matoanna

20 Pabereweri, 12 Rabele’ Ahera’, allo Araba.
Nasipela’ Tumailalang Matowaia Karaeng Bontomasugi.

1 Marasa’, 22 Rabele’ Ahera’, bangngi Sattu.
Namammana’ ayaku I Daeng Tacoa I Patima bainenna
Putoku naine.

10 Marasa’, 30 Rabele’ Ahera’, allo Aha’.
Namate ana’na Karaeng Batupute.

13 Marasa’, 3 Jumadele’ Awala’, allo Araba.
Namate I Meta’ arinna Putoku Karaeng Alli’.

28 Marasa’, 18 Jumadele’ Awala’, allo Kammisi’.
Namate I Kare Pole anrongguru ana’ bura’ne.

11 Abarele’, 2 Jumadele’ Ahera’, allo Kammisi’.
Nanipajjalloki dallekanna Karaenga irawa ri Pasara’ tu
Wajoka na I Kare Lewa anruppai ambunoi, namaloko’ I
Kare Lewa.

22 Aberele’, 13 Jumadele’ Ahera’, allo Araba.
Nanisare pakkaraengang Putoku Karaeng Patte’ne’.

26 Abarele’, 17 Jumadele’ Ahera’, bangngi Juma’.
Namate I Pandi’ ana’na I Daeng Manjikanjili’.

3 Mai, 24 Jumadele’ Ahera’, bangngi Juma’
Namate I Kare Lewa I Sule, loko’na angerangi.

4 Mai, 25 Jumadele’ Ahera’, allo Sattu.
Nanitannang Angrongguru ana’ bura’ne I Kare Mangalle
I Malik, I Kare Pole Nasambeyang.

6 Mai, 27 Jumadele’ Ahera’, allo Sanneng.
Namate Karaenta ri Laikang balunna tunisombayya irate ri
Lakiyung.

11 Mai, 3 Rajja, allo Sattu.
Nanitannang Anrongguru kamanakang I Kare Mambani
I Umara’ manggena nasambeyang.

18 Mai, 10 Rajja’, allo Sattu.
Nama’lampa Karaenta Baluiya Mantama ri Cenrana.

23 Mai, 15 Rajja’ allo Kammisi’.
Naniari’ I Kunda’.


8 Juni, 2 Sa’bang, bangngi Sanneng.
Namana’ toaku I Daeng Tongi ri Putoku Karaeng Allu’
baine I Latifah.

17 Juni, 11 Sa’bang, bangngi Sanneng.
Nasikalabini I Daeng Mannangara’ toaku I Daeng Tamami.

29 Juni, 23 Sa’bang, allo Sattu.
Nanisunna tu menanga ri Jawaya.

16 Juli, 10 Rumallang, allo Salasa.
Nabattu ri Cenrana Karaenta Baluiya.

9 Agusutu’, 4 Sawwala’, bangngi Juma’.
Namate I Daeng Nisayu, Junggo.

15 Agusutu’, 10 Sawwala’, allo kammisi’.
Nanisunna’ ana’na Saiye Bukhari nikana Qiamuddin.

1 Satembere’, 27 Sawwala’, bangngi Aha’.
Nammana’ I Daeng Marannu I Sugi ri Daeng Manassa’
I Muhamma’ bura’ne ana’na I Jamaluddin.

27 Satembere’, 24 Dolokaeda, bangngi Juma’.
Nanianakkang I Manimbang Gau’ Muhyiddin.

6 Okotoboro’, 4 Dolohajji, allo Aha’.
Nanipare’ Palili’ Bori’ Sallo sipuwe.

10 Okotoboro’, 10 Dolohajji, allo Kammisi’.
Nanipanaung ri biseang Lontara’ naeranga Karaenta ri
Bontopanno kalau’ ri Jakattara’ attarimakasi’ nasareanta
Topejawa.

11 Okotoboro’, 9 Dolohajji, allo Juma’.
Namate I Daenta Daeng Tongji I Tallo’.

16 Okotoboro’, 14 Dolohajji, allo Araba.
Namammana’ Toaku I Thebah, bura’ne.

24 Okotoboro’, 22 Dolohajji, allo Kammisi’.
Namammana’ I Saena’ pallalowanna Karaenta Tama’la’lang
I Kappara’, baine ana’na.



Hijra’ Sanna’ 1133

15 Nowembere’, 14 Muharrang, allo Juma’.
Nania’ ilau’ ri Kampong Beru Puanna I Matta’ battu malari
assulu’ mae ri Balandaiya le’ba’na nipasulu’.

18 Nowembere’, 17 Muharrang, allo Sanneng.
Nasore Arung Pone battu ri Cenrana sikalabini.

10 Desembere’, 9 Sappara’, allo Salasa.
Namate I Daeng Nisanga I Qamariah bainenna Tu Bagusu’
Matoa

11 Desembere’, 10 Sappara’, allo Araba.
Nasipela’ I Daeng Manassa’ I Muhamma’ I Dang Marannu
I Sugi.

15 Desembere’, 14 Sappara’, allo Aha’.
Nanirappung nanipasulu’ Toaku I Daeng Ma’leo’.

17 Desembere’, 16 Sappara’, allo Salasa.
Namammana’ I Aci’ bainenna I Daeng Tulolo, bura’ne.

18 Desembere’, 17 Sappara’, allo Araba’.
Na I Daeng Masse’re I Pappi’ nipantama anjannangi ana’
Karaeng Salaya.

22 Desembere’, 21 Sappara’, allo Aha’.
Nania’mo battu ri Sandawo Toaku I Daeng Talarra’ battu
nicinde



Hera 1721

9 Janiari, 10 Rabele’ Awala’, allo Kammisi’.
Namate I Manrewakki ana’na I Pappi’.

13 Janiari, 14 Rabele’ Awala’, allo Sanneng.
Nanipa’bajikang Puanna I Matta’ Arung Pone ri Balandaiya.

18 Janiari, 19 Rabele’ Awala’, allo Sattu.
Nabunting Daengku Karaeng Majannang Daengku Karaeng
Tabaringang.



11 Pabereweri, 13 Rabele’ Ahera’, bangngi Salasa.
Namate Karaenta ri Balla’ Jawaya umuru’na 89.

15 Pabereweri, 21 Rabele’ Ahera’, bangngi Juma’.
Namammana’ I Daeng Rikong I Jaga, bura’ne.

21 Pabereweri, 23 Rabele’ Ahera’, bangngi Juma’.
Nasikalabini Karaeng Bontotangnga I Salira.

5 Marasa’, 5 jumadele’ Awala’, bangngi Araba.
Nama’labu Kappala’ nadongkokiya Karaenta ri Bontopanno
battu ri Jakattara’.

14 Marasa’, 14 Jumadele’ Awala’, bangngi Juma’.
Nasikalabini I Daeng Manassa’ i Muhammba’ I Saena’ ana’na
I Papu’.

17 Marasa’, 17 Jumadele’ Awala’, allo Sanneng.
Namate ana’na I Daeng Manassa’ Paci’ ri Salera.

26 Marasa’, 26 Jumadele’ Awala’, allo Araba.
Allo nakamateyanga Addatuang Massepe Matoaiya.

4 Abarele’, 6 Jumadele’ Ahera’, allo Juma’.
Namate I Ma’rumai bainenna Karaeng Mangesu’.

19 Mai, 27 Rajja’, allo Sanneng.
Namanta’le ri Sandawo I Daeng Manassa’ I Papu’ nisuro
ammpanaiki Taring.

20 Mai, 23 Jumadele’ Ahera’, allo Araba.
Namammana’ I Daeng Tamami bainenna I Daeng
Mannangara’ bura’ne.

7 Juli’ 11 Sa’bang, allo Salasa.
Nanitinting nanikesok Karaeng Patukangan, nani pasiparekangang
Tumamenanga ri Jawaiya.

22 Juli, 26 Sa’bang, allo Aha’
Nasikalabini Putoku Karaeng Panaikang ayaku I Daeng Ningai.

25 Juli, 29 Sa’bang, allo Araba.
Namate suroiya I Kare Takko.


3 Agusutu’, 7 Rumallang, allo Kammisi’.
Namate boeku I Kare Lu’mu’ Anrongna Daenta Daeng Singara’.

29 Agusutu’, 26 Dolohajji, allo Juma’.
Nanikana nia’ jarang ammana’ tedong irate ri Sengka.
Nakamateanga Datuiya ri Citta.

11 Satembere’, 19 Dolohajji, bangngi Kammisi’.
Nabattu ri Sandawo Daeng Manassa’.

9 Okotoboro’, 17 Dolohajji, bangngi Kammisi’.
Namammana’ I Nannu’ bainenna Daeng Makkulle I Mappa’
nipappala’ popporang ri Karaenga.

Hijra’ Sanna’ 1134

24 Okotoro’, 3 Muharang, allo Juma’.
Nabattu ri Sambawa Karaeng Bontomate’ne.

28 Okotoboro’, 7 Muharrang, allo Salasa.
Namate I Halima’, umuru’na 2 taung assibulang allimang bangngi.

3 Nowembere’, 11 Muharrang, allo Sattu.
Namate I Bangung ana’na Putoku Karaeng Patte’ne.

27 Nowembere’, 7 Sappara’, allo Kammisi’.
Namate ana’na Karaeng Bontomate’ne.

28 Nowembere’, 8 Sappara’, allo Juma’.
Naniana’kang I Punca Pattola Sitti Hawa.

Postingan populer dari blog ini

teks panjang Aru Tubaraniya Ri Gowa

SILSILAH RAJA-RAJA GOWA

KELONG TAU RIOLO (AGAMA)